İstanbul Büyükşehir Belediyesi, atıl halinden kurtarılan ve kentin kültür-sanat hayatına yeni bir soluk kazandıracak olan Ataköy Baruthanesi’ni baştan aşağı yeniledi.
TOKİ, İBB’YE BIRAKMIŞ; İBB DE İLGİLENMEMİŞ
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu “Burası daha önce İBB’yle TOKİ arasında yapılmış bir mukavele gereği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bırakılmış. Sözüm ona; burada bu sahil boyu yapılan o devasa yapılaşmaları hayata geçirirken, TOKİ'nin her şeye mahareti var. Şuradaki Osmanlı'dan bize kalan 1700’lü yılların bir imalathanesi olan bir mekanı ihya edememişsiniz, İBB'ye terk etmişsiniz. Ama İBB de ilgilenmemiş. Öyle kendi halinde durur halde bırakılmış. Dün gibi hatırlıyorum, Mahir Bey'le (Polat) mesela arkadaki serginin olduğu yere girememiştik bile. Çünkü, giriş kapısının boyunu aşacak şekilde çamura gömülmüş bir yapıydı. O bakımdan bugün geldiği noktayı, geldiği hususu bizim mümkün olduğu kadar net bir biçimde İstanbullu hemşehrilerimizin -ki ana muhatabı onlar- gözlerinin önüne getirmeleri için aleni bir biçimde sunmamız gerekiyor. “
ÇOK SAYIDA OSMANLI ESERİNİ HAYATA DÖNDÜRDÜK
“5 yılda ecdadımıza ve mirasımıza dönük yaptığımız çok satır başı işler var. Kanuni Sultan Süleyman'ın portresini kazandırdık. Fatih Sultan. Mehmet'in 15. yüzyıldan orijinal portresini kazandırdık. Her ne kadar bazılarından soruşturma yesek de önemli değil. Haydarhane Cami, Seyit-i Velayet ve Assude Hanım Türbeleri… Hasanpaşa Gazhanesi, Feshane-i Amire gibi gerçekten çok sayıda Osmanlı eserini hayata döndürdük. Şu anda İstanbul'da bulunan ve dünyanın en eski tersanesi olan Haliç Tersanesi’nin nasıl bir kültür-sanat, tarih, müze ve kimlik sahasına dönüştüğünü gördüğünüzde, siz de hem mutlu olacaksınız hem de şaşıracaksınız. İnşallah Mart ayında size, oranın çok özel bir bölümünü açmış ve sunmuş olacağız. Anadolu Hisarı… Ne yazık ki uzun yıllar boyunca gözümüzün önünde kararan, siyahlaşan ve aynı zamanda bitki istilası haline dönüşen çok özel bir alan. Rumeli Hisarı'nın restorasyonu hızla devam ediyor. Yine bitirdiğimiz evler, yapılar, birçok alana sahip çıktık. Saymakla bitmez. Tam 21 ilçede, 1315 noktada tarihi eserlere yönelik rutin hizmetlerimiz de devam ediyor hem bakım hem onarım hem restorasyon. İBB markası, değerli.”
ATAKÖY BARUTHANESİ’NİN TARİHÇESİ
2024’ün ilk kazanımlarından biri olan Ataköy Baruthanesi, tarihsel süreçte “İstanbul Baruthanesi”, “Bakırköy Baruthanesi”, “Baruthane-i Amire” ve “Âsitâne-i Saadet Baruthânesi” isimleriyle anıldı. Yapımı, kayıtlara göre 1698-1700 yıllarına dayanan yapı,
İBB Miras’ın çalışmalarını tamamlamasıyla “Ataköy Baruthanesi” adını aldı. Özgün dokusuna sadık kalınarak yenilenen yapı, yeniden işlev sürecinde, şehir içinde ihtiyaç duyulan hizmet alanlarını göz önünde bulundurularak biçimlendirildi. Tarihi alan; kütüphane, müze, seyir terası, kültürel etkinlik alanlarının yanı sıra çok amaçlı birimleri ve kafe gibi sosyal mekânlarıyla da İstanbullulara hizmet verecek.
1701 yılında üretime başladığı bilinen yapı, 1707 yılında yaşanan büyük bir patlamada bütün binalarını kaybetti. Yeniden inşa edilen Ataköy Baruthanesi, 1724-25 yılına kadar faaliyet gösterdi. 1725 yılı sonlarında ise, bu kez bir yangın sonucu harap hale geldi. Kısa sürede onarım ihtiyaçları karşılanan yapı, 1727 yılında tekrar faaliyete geçti. Yangınlar ilerleyen yılarda da Ataköy Baruthanesi’ni tehdit etmeye devam etti. Yapı, bu sebeple 1765, 1785 ve 1791 yıllarında kapsamlı onarımlardan geçti. III. Selim döneminde, Baruthane Nazırlığı’nın kurulmasının ardından (1793), Gelibolu ve Selanik Baruthaneleri’yle birlikte, Ataköy Baruthanesi de buraya bağlandı. 1835 yılında Harbiye Nezareti’ne, Tanzimat döneminden sonra ise Tophane Müşirliği emrine verildi.
19.yüzyılın ikinci yarısında teknolojinin ilerlemesiyle Avrupa’da barut üretiminde yeni yöntemler öne çıkmaya başlamış, bununla paralel 1896 yılında Ataköy Baruthanesi içinde yeni tesisler kurularak, dumansız barut üretimine geçilmişti. Ataköy Baruthanesi, Cumhuriyet döneminde Askeri Fabrikalar İdaresi’ne, 1955 yılında ise Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na devredildi. Bu dönemde baruthane binaları artık işler durumda olmadığından, arazisi içindeki yapılarla birlikte Türkiye Emlâk ve Kredi Bankası’na satıldı. 1957 yılında Baruthane arazisi üzerinde Ataköy siteleri yükselmeye başladı. 1972 yılında Ataköy Turistik Tesisleri tarafından işletilen Ataköy Baruthanesi’nden günümüze 4 dikdörtgen planlı yapı, nöbet kulesi, çeşme ve III. Selim tarafından 1792 yılında seyir ve dinlenme köşkü olarak yaptırılan Hünkâr Köşkü ulaştı.
